مبارزه با نفس امّاره.

جهاد اكبر، مقابل جهاد اصغر (جهاد با دشمن بيرونى) عبارت است از ستيز و مخالفت با نفس و خواهش‌هاى آن - كه انسان را وادار به مخالفت با خداوند متعال و سرپيچى از دستورهاى او مى‌كند - به ترك شهوت‌هاى شيطانى و گردن نهادن به دستورهاى خداوند متعال و پيراستن نفس از صفات ناشايست و آراستن آن به صفات نيكو.

عنوان ياد شده برگرفته از روايتى از رسول خدا صلى الله عليه و آله است كه به گروهى از اصحاب كه از نبرد با دشمن بازمى‌گشتند، فرمود: مرحبا به قومى كه جهاد اصغر را به انجام رسانده‌اند و جهاد اكبر برايشان باقى است. گفتند: اى پيامبر خدا، جهاد اكبر چيست؟ فرمود: جهاد با نفس.^[۱]

پانويس

1. وسائل الشيعة، ج15، ص161.

منابع

جمعى از پژوهشگران زير نظر سيد محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم‌السلام، جلد ‌3، ص 145.

بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان

جهاد در لغت از «جَهد» به معناى مشقت و زحمت يا از «جُهد» به معناى وسع و طاقت است و در اصطلاح عبارت است از بذل جان و مال در راه خدا در نبرد با كافران و باغيان، يا بذل جان، مال و‌ توان خود در راه اعتلاى اسلام و برپا داشتن شعائر آن.^[۱] عنوان جهاد، بابى مستقل در فقه است كه در آن به تفصيل از احكام جهاد سخن رفته است.

جنگ‌ مشروع‌ در راه‌ خدا و عنوان‌ يكي‌ از ابواب‌ فقه‌ اسلامي‌

جِهاد واژه‌اي‌ عربي‌ است‌ از ريشه‌ {ج‌ ه د} به‌ معناي‌ مشقت‌، تلاش‌، مبالغه‌ در كار به‌ نهايت‌ چيزي‌ رسيدن‌ و توانايي‌ (خليل‌ بن‌ احمد؛ ابن‌سكيت‌؛ جوهري‌؛ ابن‌اثير، ذيل‌ «جهد»). مهم‌ترين‌ مفهوم‌ اصطلاحي‌ اين‌ واژه‌ در متون‌ ديني‌، همانند كاربرد عام‌ آن‌، گونه‌اي‌ خاص‌ از تلاش‌ است‌ يعني‌ مبارزه‌ كردن‌ در راه‌ خدا با جان‌، مال‌ و دارايي هاي‌ ديگر خود با هدف‌ گسترش‌ اسلام‌ يا دفاع‌ از آن‌. (رجوع كنيد به ابن‌عابدين‌، ج‌3، ص‌217؛ هيكل‌، ج‌1، ص‌44)

در متون‌ ديني‌، علاوه‌ بر اين‌ معناي‌ خاص‌ و اصطلاحي‌، جهاد به‌ مفهوم‌ لغوي‌ و عام‌ خود نيز بسيار بكار رفته‌ است‌، مانند كاربرد تعبير «جهاد اكبر» درباره‌ مجاهدت‌ و تلاش‌ نفس‌ در برابر شيطان‌ و هواي‌ نفس‌ (رجوع كنيد به حر عاملي‌، ج‌15، ص‌161؛ نجفي‌، ج‌21، ص‌350؛ نيز رجوع كنيد به جهادنفس‌) در احاديث‌ برخي‌ از كارها به‌ مثابه‌ جهاد شمرده‌ شده‌اند كه‌ ظاهراً براي‌ ارج‌ نهادن‌ به‌ اين‌ كارها بوده‌ است‌ مانند امر به‌ معروف‌ و نهي‌ از منكر، سخن‌ گفتن‌ به‌ عدالت‌ در برابر سلطان‌ ستمگر، تلاش‌ مرد براي‌ زنده‌ كردن‌ سنتي‌ نيكو در جامعه‌، خوب‌ شوهرداري‌ كردن‌ زن‌ و تلاش‌ مرد براي‌ كسب‌ روزي‌ حلال‌ براي‌ خانواده‌. (رجوع كنيد به كليني‌، ج‌4، ص‌259، ج‌5، ص‌910، 12، 60، 88؛ مناوي‌، ج‌3، ص‌366؛ حر عاملي‌، ج‌16، ص‌34؛ هيكل‌، ج‌1، ص‌4647، 109110)

چون‌ حكم‌ جهاد در مدينه‌ تشريع‌ شده‌، واژه‌ جهاد و مشتقات‌ آن‌ در آيات‌ مكي‌ در معناي‌ عام‌ و لغوي‌ آن‌ به‌كار رفته‌ است‌. (براي‌ نمونه‌ رجوع كنيد به سوره عنكبوت‌: 6، 8، 69؛ سوره لقمان‌:15)

نخستين‌ آيه‌ راجع‌ به‌ تشريع‌ جهاد به‌ جهاد دفاعي‌ اختصاص‌ دارد كه‌ در سال‌ اول‌ هجري‌ نازل‌ شد و به‌ مسلمانان‌ اجازه‌ داد كه‌ در برابر هجوم‌ مشركان‌ به‌ دفاع‌ از خود بپردازند. (رجوع كنيد به سوره حج‌: 39، 40؛ نيز رجوع كنيد به واحدي‌ نيشابوري‌، ص‌208؛ طباطبائي‌، ذيل‌ آيات‌)

گروه فرهنگ مقاومت - در آخرين سالهاي قرن بيستم، انقلاب اسلامي در كشوري كه به قول جيمي كارتر، رئيس جمهور وقت آمريكا، «جزيره ثبات در آشوب زده ترين مناطق جهان1» بود، رخ داد.

انقلابي كه اثراتش نه فقظ ايران كه در آن سالها از نظر آمريكايي ها « نزديك ترين سرزمين به آنها» براي برنامه ريزي «امنيت متقابل نظامي2» بود، كه سراسر جهان را همچون زلزله اي عظيم به لرزه درآورد. زلزله اي كه منافع دو ابرقدرت بزرگ آن روزها ـ شوروي و امريكا ـ را به خطر انداخت و با صداي بلند به جهانيان اعلام كرد كه راه سومي نيز وجود دارد.

ايستادگي در برابر جنگ نرم با الهام گرفتن از الگوهاي دفاع مقدس ممكن است جنگ و حكايت نعمتي كه ظرفيت‌هاي ايماني ملت ايران را عيان كرد دفاع مقدس موجب اقتدار و خودكفايي نظام اسلامي شده است اقدامات ستاد راهيان نور در فرهنگ‌سازي دفاع مقدس بررسي مي‌شود دستاوردهاي دفاع مقدس به شيوه اثرگذار براي نسل جوان تبيين شود
حيات طيبه با عدالت در عمل به وجود مي‌آيد مساجد بايد به امكانات رسانه‌اي مجهز شوند داوري‌هاي كتاب سال دفاع مقدس به دور از گرايش‌هاي سياسي صورت مي‌گيرد سايت جامع مدرسان زبان فرانسه راه‌اندازي شد شهداي روحانيت در جامعه مظلوم و ناشناخته هستند روحيه ايثار سبب همدلي ملت ايران شده است صدا و سيما با دعوت از هاشمي ابهامات جنگ را روشن كند ايثارگران واقعي دفاع مقدس والدين شهدا هستند فرهنگ امروز جامعه برگرفته از فرهنگ غني دفاع مقدس است رزمندگان دفاع مقدس اعجاز بزرگ قرن را رقم زدند پيروزي ملت ايران در جنگ تحميلي تنها در عرصه دفاعي و نظامي نبود دفاع مقدس نمايش مجموعه اي از عظمت‌ها و جلوه هاي جلال و جمال يك ملت است پيكر مطهر دو شهيد گمنام در زنجان تشييع مي شود مراسم گراميداشت هفته دفاع مقدس در حوزه علميه باقرالعلوم شهرستان قدس برگزار شد نمايشگاه هاي دفاع مقدس پل ارتباطي نسل اول و دوم انقلاب با نسل كنوني است صحن علني مجلس در آغاز هفته دفاع مقدس تازه‌هاي سوره مهر با موضوع ادبيات دفاع مقدس نشست مشترك علماي شيعه و سني خراسان جنوبي برگزار مي شود برگزاري عصر شعر دفاع مقدس در همدان نقد فيلم «چ» در سيصد و سي و هفتمين نشست خانه فيلم همدان قدرت هاي پوشالي جهان در مقابل ايران اسلامي راهي جز شكست ندارند تشريح مهم ترين برنامه هاي اداره كل ارشاد چهارمحال و بختياري دفاع مقدس تاريخچه و گنجينه اي گرانبها است مراسم تجليل از روحانيان جانباز شهرستان آمل برگزار شد جنگ و حكايت نعمتي كه ظرفيت‌هاي ايماني ملت ايران را عيان كرد ادارات كل كتابخانه‌هاي عمومي كشور به استقبال هفته دفاع مقدس مي‌روند ايمان و تقوا الهي رمز پيروزي رزمندگان در جنگ تحميلي بود دوره آموزش روايتگري طلاب در مشهد آغاز مي شود ويژه برنامه‌هاي شبكه قرآن و معارف در هفته دفاع مقدس اعلام شد پيام آيت الله طبرسي به مناسبت فرارسيدن هفته دفاع مقدس نخستين رزمايش بزرگ نيروهاي مسلح در شهرستان فرديس برگزار شد
ايستادگي در راه حق از جلوه هاي بارز نهضت عاشورا است جنگ نرم دغدغه اصلي مسؤولان فرهنگي باشد نيت خالص، رمز موفقيت سربازان جنگ نرم است ترويج فرهنگ ايثار و شهادت در جامعه سبب تقويت كشور مي شود دفاع مقدس نشان داد مي‌توان با عزم راسخ و توكل به خدا در مقابل زورگويي و توقعات بي‌جاي قدرت‌ها ايستاد فرهنگ دفاع مقدس در جامعه نهادينه شود نقش تعيين كننده امروز ايران مرهون 8 دفاع مقدس است دشمن از گزينه نظامي مأيوس شده است/ با كارهاي خلاف و چراغ سبز نشان دادن به آلودگي ها خون شهدا را پايمال نكنيم دشمنان به دنبال تحريف حقايق جنگ تحميلي هستند جهاد امروز در عرصه هاي فرهنگي و اقتصادي است دفاع مقدس گنجي بي بديل براي نظام جمهوري اسلامي است دفاع مقدس ظرفيت‌هاي انقلاب اسلامي را نمايان كرد بهره گيري از تجربه هاي دفاع مقدس راه حل غلبه بر بسياري از مشكلات كنوني است جنگ و حكايت نعمتي كه ظرفيت‌هاي ايماني ملت ايران را عيان كرد

به مناسبت فرارسيدن هفته دفاع مقدس؛
جنگ و حكايت نعمتي كه ظرفيت‌هاي ايماني ملت ايران را عيان كرد

خبرگزاري رسا ـ چرا جنگيديم؟ چگونه جنگيديم؟ آري سول مهمي است و رهبر فرزانه و بصير ما چه زيبا و جانانه پاسخ اين پرسش را مي‌دهند: «وقتي كه نوبت دفاع مقدس رسيد، آحاد مردم حركت كردند؛ هر جا دل آماده‌اي بود، هر جا انگيزه و نشاط و ايمان برتري بود، آمد وسط ميدان.»

به گزارش سرويس انديشه خبرگزاري رسا يكي از فرازهاي بلند تاريخ معاصر ايران زمين، كه شايد بتوان گفت در تاريخ اين سرزمين يگانه و بي بديل است، هشت سال دفاع مقدسي است كه ملت ايران با رشادت، صلابت، ايمان، مظلوميت و البته با دست خالي، آن را تبديل به تصويري ماندگار و جاودانه در حيات بشريت نمود. هشت سال مقاومت در برابر ارتشي مسلح با پشتوانه همه ابر قدرت‌هاي دنيا و در غربت و مظلوميتي تكان دهنده، كه تنها و تنها با استعانت از خدا و رهبري عارفانه و داهيانه حضرت روح الله(ره) و رشادت و مردانگي رزمندگان جبهه حق و ايستادگي همه مردم، به صحنه‌اي پرافتخار تبديل شد.

 

تنها جنگي كه حتي ذره اي به دشمن باج و خاك نداديم

 

تنها جنگي كه در آن حتي ذره‌اي از خاك ميهن جدا نشد و به هيچ قدرت جهانخواره‌اي باج نداديم. تنها مصافي كه نه با يك كشور، كه با همه دنياي ظلم و جور استكبار روبرو بوديم. اما اين هفته كه با ياد و نام رزمندگان و دليرمردي مردمان ايران زمين در هشت سال دفاع مقدس عجين است، وقت مناسب و غنيمتي است براي طرح يك سوال مهم و آن اينكه «حقيقت و واقعيت ميراث عظيمي كه شهدا براي ما و آيندگان بر جاي نهادند و براي ماندگاري آن جان خويش را فدا كردند چيست؟»

 

 

شهدا براي كدام آينده جنگيدند؟

 تصاوير ويژه دفاع مقدس